1938 – 2018

Ineens verschijnt er op dinsdag 30 januari 2018 een onverwacht artikel in de media: Streep door Oranjefeest in Hoevelaken. Oranjevereniging Koningin Wilhelmina heeft na het vertrek van enkele ervaren bestuursleden en een groep vrijwilligers te weinig capaciteit om het feest voor te bereiden en in goede banen te leiden. Alle geplande activiteiten worden geschrapt.

Het is een opmerkelijk artikel, omdat op 17 maart 2018 de Hoevelakense Oranjevereniging tachtig jaar bestaat. Dat lijkt reden voor een extra feestje, maar het lijkt een verjaardag zonder slingers te worden. Gelukkig staat er een groep enthousiastelingen op, zodat er op Koningsdag toch gefeest kan worden. Al is het niet de tachtigste verjaardag van de Oranjevereniging zelf.

Tijdens het vijftigjarig bestaan verschijnt er in drieluik een historisch verhaal over de Oranjevereniging in het Hoevelakens Nieuwsblad. De auteur is (nog) onbekend, maar een weerslag van deze artikelen mag na acht decennia niet ontbreken.

De oprichting

Het is 17 maart 1938, het geboortejaar van H.K.H. prinses Beatrix, dat op initiatief van de Vereniging Plaatselijk Belang Hoevelaken een vergadering wordt belegd om te komen tot het oprichten van een vereniging in Hoevelaken, die bij heuglijke gebeurtenissen in ons Koninklijk Huis volksfeesten, en vooral kinderfeesten, zal organiseren.

De vergadering wordt bijgewoond door ruim vijftig personen, waaronder burgemeester P.A. van Eys, die geheel onverwacht tot voorzitter van deze vergadering wordt gebombardeerd.

Zonder voorzittershamer wordt de agenda afgehandeld en wanneer de vergadering gesloten wordt verklaard heeft Hoevelaken een Oranjevereniging, zijn er negen bestuursleden, telt de vereniging circa vijftig leden en is de burgemeester met algemene stemmen tot erevoorzitter van de vereniging benoemd.

Het bestuur van de Oranjevereniging Hoevelaken bestaat uit de heren Th. Hendriks, J. Verschuur, J.H. Bosma, N. Stolp, J. Versteeg, Z. van Roemburg en de dames Fontein, J. van Altena en A. Verschuur en pakt de zaken voortvarend aan.

Tijdens deze eerste algemene ledenvergadering, op 7 april 1938, wordt het conceptreglement vastgesteld, worden acht commissarissen benoemd en het beschermheerschap aangeboden aan dr. C.J.K. van Aalst. De contributie wordt vastgesteld op twee kwartjes per jaar en voor aspirant leden, die geen stemrecht hebben, op één kwartje per jaar. Donateurs, die eveneens geen stemrecht hebben, betalen jaarlijks een rijksdaalder.

Daags na de algemene ledenvergadering worden de commissarissen aan het werk gezet om leden te werven. Deur aan deur wordt aan de inwoners gevraagd om lid te worden, wat zo’n tweehonderd nieuwe leden oplevert.

De eerste activiteiten

Al na een half jaar staan de eerste belangrijke aandachtspunten op het programma: de verjaardag van koningin Wilhelmina op 31 augustus 1938 alsmede haar 40-jarig regeringsjubileum een week later. Het bestuur gaat vol goede moed aan de slag, maar heeft ook te maken met dr. Van Aalst, die voorheen altijd de jaarlijkse kinderfeesten op Koninginnedag in zijn eigen landgoed bij Huize Hoevelaken organiseert. Met lood in de schoenen trekt het bestuur naar dr. Van Aalst om met hem te overleggen. Uiteindelijk wordt er overeenstemming bereikt en mag de Oranjevereniging zelfs het spelmateriaal gebruiken.

Tijdens de algemene ledenvergadering in maart 1939 blijkt er grote tevredenheid over de wijze waarop de Oranjevereniging haar eerste activiteiten organiseert. Dr. Van Aalst schenkt zijn spelmaterialen aan de Oranjevereniging en stort een aanzienlijke bijdrage in de kas. De toekomst ziet er direct rooskleurig uit, mede doordat het ledenaantal inmiddels is gestegen naar 360.

In augustus 1939 staan er twee uitdagingen op het programma: Koninginnedag en de komst van een tweede oranjetelg, H.K.H prinses Irene. De festiviteiten worden in bescheidenheid gevierd, overschaduwd door de mogelijke kans op een gewapend conflict. De Hoevelakense bevolking heeft niet echt zin om te feesten, terwijl de bestuursleden het niet unaniem eens zijn over de financiële haalbaarheid van een uitgebreid feestpakket.

Een lichte toename van het aantal leden en een tweetal fikse donaties van de beschermheer kunnen niet voorkomen, dat de Oranjevereniging in de rode cijfers belandt. Wanneer op 25 oktober 1939 dr. Van Aalst overlijdt, vallen ook de financiële injecties weg.

Vanwege WOII kan de Oranjevereniging vijf jaar geen activiteiten ontplooien. Pas op 9 juni 1945 komt men weer voor het eerst bijeen, zonder penningmeester N. Stolp, die door de oorlogshandelingen om het leven is gekomen. De schulden zijn weggewerkt, maar inkomsten zijn er ook niet. De Oranjevereniging moet nieuw leven worden ingeblazen, maar het zittende bestuur voelt zich daartoe niet geroepen. Het speelt zelfs met de gedachten, om de vereniging te ontbinden, maar dat plan wordt tijdens een extra algemene ledenvergadering op 27 juni 1945, waarbij de opkomst tegenvalt, van tafel geveegd. Het bestuur, dat een dikke onvoldoende krijgt, wordt met huiswerk teruggestuurd. Dit leidt tot een goedbezochte ledenvergadering in juli ’45. Daar wordt een nieuw bestuur gekozen, bestaande uit de heren W. de Vries, J. Ruitenbeek, N. Blok, Z. van Roemburg, G.N. van Leersum, H. van Bokhorst en mevrouw Dumont.

De sigarettenkwestie

Zo kort na de oorlog is het niet eenvoudig om festiviteiten te organiseren voor eind augustus 1945. Echter: waar een wil is, is ook een weg, en dus steekt men eensgezind de handen uit de mouwen.

De contributie, vergezeld van een extra bijdrage, wordt bij de leden opgehaald. Een speciale toewijzing van de distributiekring Nijkerk, aangevuld met de door de leden afgestane ingrediënten, levert net genoeg boter, suiker en meel op om het bakken van 900 koeken voor de schooljeugd mogelijk te maken. De middenstand stelt prijzen beschikbaar en zelfs de bevrijders dragen hun steentje bij. Van het Canadese leger worden prijzen ontvangen in de vorm van blikjes vlees, blikjes vis en 300 sigaretten.

De georganiseerde festiviteiten (kinderfeest, volksspelen en een optocht) blijken zeer geslaagd, mede dankzij de grote publieke belangstelling. Toch zijn het festiviteiten met een enigszins wrange bijsmaak, want bij de prijsuitreiking heeft niemand ook nog maar iets van de aangeboden sigaretten gezien. Daardoor komt er een geruchtenstroom op gang, die tijdens een extra algemene ledenvergadering wordt ontzenuwd. Het bestuur deelt in alle eerlijkheid mede, dat de sigaretten onder de bestuursleden zijn verdeeld, omdat deze veel tijd en energie hebben gestoken in de organisatie van de festiviteiten en bovendien niet in aanmerking komen voor mededinging naar de beschikbaar gestelde prijzen. Het bestuur ontkomt ternauwernood aan een motie van wantrouwen, maar nog voor de jaarwisseling zal blijken dat deze affaire toch enkele bestuursleden tot diep nadenken heeft gebracht. Zij menen, dat het onder de gegeven omstandigheden het beste is om de eer aan zichzelf te houden en kondigen hun aanstaande aftreden aan. Dit voornemen trekt ook de overige bestuursleden over de drempel. Medio maart 1946 treedt het voltallige bestuur af en een nieuw bestuur, bestaande uit de heren W.A. van Nimwegen, M.J. van Breda, J. Beitler, J.B. Mannee A.J. van Lierop, G. van der Kuilen en mevrouw E. van der Geld, neemt de leiding van de vereniging over.

Bijna twee decennia lang weten de diverse besturen rust in de gelederen te houden. De Oranjevereniging Hoevelaken weet zich daarmee een niet meer weg te denken plaats binnen de gemeenschap te verwerven.

In deze rust worden er tal van initiatieven ontplooid. Zo komt er onder aanvoering van de Oranjevereniging in Park Weldam een gedenkteken ter nagedachtenis van de gesneuvelde Canadese soldaat en wordt er in de Schimmelpenninck van der Oyeschool een gedenkteken onthuld ter nagedachtenis aan meester Tromp, die in 1942 als verzetsstrijder het leven laat. Met deze beide onthullingen zijn ongemerkt de plaatsen vastgelegd, waar in de toekomst de jaarlijkse dodenherdenkingen moeten plaatsvinden. Jaarlijks zullen in het programma de data 4 mei (dodenherdenking) en 5 mei (Bevrijdingsdag) worden opgenomen.

Februari 1947 is een drukke maand voor de Oranjevereniging. Op 18 februari, de geboortedag van H.K.H. prinses Christina, wordt op de dichtgevroren vijvers in het Hoevelakense Bos een ijsfeest gehouden. De nieuwe beschermheer, mr. N.J. van Aalst, spreekt daarover zijn waardering uit.

Vier dagen later wordt de nieuwbenoemde burgemeester, S.M. Snouck Hurgronje, ingehaald.

Jubileumactiviteiten

Het tienjarig bestaan van de Oranjevereniging wordt in 1948 gevierd met een groots opgezette bazaar. Deze activiteit is een welkome aanvulling op het budget, net als de verdubbeling van de contributie. Desondanks is de kas krap gevuld, maar in wankel financieel evenwicht weet de Oranjevereniging tot het 25-jarig bestaan jaarlijkse diverse gevarieerde activiteiten te organiseren. Langzaam maar zeker komt men ruimer in de slappe was te zitten en juist dat maakt het bestuur tot een splijtzwam.

Tweespalt

In 1965 pakken donkere wolken zich samen. In dat jaar wordt o.m. speciale aandacht geschonken aan de verloving van H.K.H. prinses Beatrix met  Claus van Amsberg, alsmede 20 jaar bevrijding. De vereniging zit op dat moment wat ruimer in de financiën en dat is voor enkele bestuursleden aanleiding om te pleiten voor een ruimer opgezette begroting. Anderen zijn het daarmee niet eens; men moet zuinig zijn, risico’s dienen vermeden te worden.

Beide partijen blijven bij hun standpunt en elke poging om tot overeenstemming te komen is al bij voorbaat gedoemd te mislukken. Ook andere factoren spelen een niet onbelangrijke rol. Er is duidelijk sprake van tweespalt binnen het bestuur. Het enige punt waarover men het wel eens kan worden, is het aftreden op de eerstvolgende ledenvergadering van 11 maart 1966. De tweespalt treedt nog eens duidelijk aan het daglicht. Het bestuur treedt af, er wordt geen nieuw bestuur gekozen. De Oranjevereniging Hoevelaken is voorlopig stuurloos.

Intocht van ‘vreemdelingen’
Het in maart 1966 afgetreden bestuur heeft niet in opvolging voorzien, waardoor de vereniging gedurende langere tijd van enige leiding is verstoken.

Enkele enthousiaste leden kunnen begin 1967 de ontstane situatie niet langer accepteren en ondernemen pogingen om een nieuw bestuur te formeren. Dit neemt geruime tijd in beslag, maar tenslotte slaagt men er toch in om een voorlopig bestuur op de been te brengen, bestaande uit de heren J.M.A. Thomas, R. van de Bunt, J.H.G. Ravesloot en Van Heiningen. In alle stilte gaat men achter de schermen hard aan het werk.

De komst van nieuwe woonwijken in de eindjaren vijftig, beginjaren zestig, trekt mensen van buiten het dorp naar Hoevelaken. Het aanbod voor het bestuur wordt daarmee steeds groter, maar vermindert de animo onder de oud-Hoevelakers, om bestuursverantwoordelijkheid te dragen.

De Oranjevereniging krijgt een naam

In 1968 wordt er door het bestuur van de Oranjevereniging nagedacht over een naam. Al snel komt men op de naam Oranjevereniging Koningin Wilhelmina, omdat de vereniging is opgericht tijdens de regeerperiode van deze koningin. De koninklijke goedkeuring voor deze naam volgt nog hetzelfde jaar.

Een hoogtepunt in 1971 is de organisatie van de Koningin Wilhelmina tentoonstelling. Voorwerpen uit de eigen collectie, alsmede die van particulieren en zelfs het Koninklijk Huis zorgen voor een tentoonstelling met ruim 250 attributen, waaronder de trouwjurk van Koningin Wilhelmina. In aanwezigheid van prinses Beatrix, het eerste en enige lid van het Koninklijk Huis dat de Oranjevereniging met een bezoek vereert, wordt genoemde tentoonstelling geopend door burgemeester Veen. Het bezoekersaantal loopt op tot ruim 9000.

Het is inmiddels 2018. Koninginnedag heet nu Koningsdag en tachtig jaar later zitten we al bijna twee decennia in een nieuwe eeuw. Oranjevereniging Koningin Wilhelmina heeft met ups en downs de Hoevelakense bevolking prachtige feesten weten voor te schotelen, maar moet organisatorisch afhaken in een gedenkwaardig levensjaar.

Foto-overzicht

September 1978
>Tentoonstelling 11 september 1982

Receptie vanwege het 50-jarig bestaan, 19 maart 1988

Jaarvergadering 1 februari 1990
Een nieuw bestuur, 30 januari 1992
30 april 2004
30 april 2004
29 april 2006
29 april 2006
30 april 2008
30 april 2009
30 april 2009
30 april 2011
30 april 2011