Brandweer Hoevelaken

….. sinds 1954

De naam ‘De Klepperman’ is in Hoevelaken een begrip. Dit hotel van de Bilderberggroep, eind zeventiger jaren door Gerrit Assink opgestart als Gasterie De Klepperman, dankt haar naam aan de vroegere dorpsomroeper, ook wel klapperman of klapwaker genoemd. In vroeger tijden is de klepperman een nachtwaker, die zijn ronde doet en onder anderen de tijd omroept. Tevens fungeert de klepperman in veel plaatsten als brandwacht. Met een klepperend apparaat maakt hij een luid en indringend geluid bij brand.

Hoe ironisch is het verhaal over De Klepperman in Hoevelaken. In 1981 gaat de toenmalige Gasterie namelijk zelf in vlammen op. De brand wordt dan al op een meer moderne wijze gemeld, want we leven dan inmiddels al niet meer in de Middeleeuwen, maar de woordspeling is een toepasselijke inleiding voor een verhaal over de historie van de brandweer in Hoevelaken.

Proost. Een gefingeerde borrel na het blussen van de brand bij De Klepperman in 1982.

Hoe het begint
De brandweer in Hoevelaken wordt opgericht op 29 juni 1954. Tot die tijd is Hoevelaken bij nood aangewezen op de brandweer in Amersfoort. Gezien de lange afstand is deze echter niet altijd snel ter plaatse.

In 1952 wordt er een wet aangenomen, waarin wordt gesteld dat het zwaartepunt voor de brandbestrijding komt te liggen bij de gemeente. Die is vanaf die tijd dus ook verantwoordelijk. Het gevolg is, dat iedere gemeente een eigen brandweercorps dient te hebben. Toch duurt het nog twee jaar, voordat Hoevelaken een eigen corps krijgt. Inmiddels bestaat dat corps al weer meer dan zestig jaar.

Het melden van een brand is in de vijftiger jaren een uitdaging op zich. Om een brand te melden kun je terecht bij mensen, die in die tijd al over een telefoon beschikken. De huizen van deze telefoonbezitters zijn herkenbaar aan een rood bordje aan de gevel, met daarop de tekst: Brandmelding.

De eerste brand in Hoevelaken is ruim een jaar na de oprichting van de brandweer, in augustus 1955. Het gaat hierbij om een hooibergbrand. Enkele dagen later is het opnieuw raak. De brandweerlieden worden om zes uur in de ochtend door de burgemeester gewekt met de mededeling, dat er brand is in de mandenmakerij aan het Kruispunt. Dat gebied valt in die tijd nog onder de gemeente Hoogland. Er valt helaas niets meer te redden. De gehele schuur brandt af.

In dezelfde maand, augustus 1955 dus, wordt de eerste sirene geplaatst. Deze komt te staan achter de smederij van commandant Fontein aan de Westerdorpsstraat. Bij een brandmelding gaat op drie plaatsen tegelijk de telefoon, die bij actieve leden van de brandweer is aangelegd. Diegene die de melding aanneemt, laat ter plaatse de sirene gaan. Drie keer achter elkaar betekent een brand.

Om de bewoners van Hoevelaken aan de sirene te laten wennen, wordt er iedere maandag om 13.30 uur een proefalarm gegeven. De dag dat de bevolking serieus wordt opgeschrikt door het brandalarm is op 1 november 1955. Het betreft een brand aan de Oosterdorpsstraat, waarbij de gemeente Nijkerk assistentie verleent.

Eigen materieel en huisvesting
Brandweerlieden kunnen hun plichten alleen vervullen, wanneer het corps ook de beschikking heeft over een brandweerauto en een kazerne. In 1954 wordt er daarom een eerste brandweerwagen aangeschaft. Het betreft een Chevrolet. Geen nieuwe, maar één van de dump. De wagen heeft het stuur aan de rechterzijde, maar het ‘oude beestje’ functioneert voor de gemeente Hoevelaken naar behoren. Maar liefst tien jaar doet de oude Chevrolet dienst, aanzienlijk langer dan verwacht.

De toenmalige brandweerkazerne is gevestigd tegenover de kerk, namelijk naast hotel Fontein. Inmiddels is die kazerne beter bekend als de huiskamer van Hoevelaken, eetcafé De Foep.

In de beginjaren krijgt de brandweer te maken met een aantal grote branden. Het woonhuis van de familie Blankenstein aan de Oosterdorpsstraat is daar één van. In 1960 is er verder nog brand in de winkel en het woonhuis van  Van Maanen, eveneens aan de Oosterdorpsstraat. Later in dat jaar wordt de boerderij van de familie Van Putten aan de Veenwal door de bliksem getroffen en brandt geheel af.

Nieuwe kazerne
Op 9 september 1961 krijgt de brandweer een nieuwe kazerne aan de Meerveldlaan. Voor die tijd is dat een prachtig onderkomen, waar tevens een eigen instructieruimte wordt gerealiseerd om cursussen te volgen en goed geschoold te blijven.

De brandweerkazerne aan de Meerveldlaan op 4 juli 2007. De kazerne staat al een aantal jaren leeg en wacht op de sloop.

Tijdens de openingsceremonie biedt burgemeester Veen de brandweer een speelgoedbrandweerwagen aan, met de mededeling, dat er spoedig een nieuwe brandweerwagen zal worden aangeschaft.

Spoedig betekent in dit geval een periode van ruim twee jaar. Op 17 januari 1964 krijgt Hoevelaken haar nieuwe brandweerwagen, een splinternieuwe ditmaal, een International. De wagen is voorzien van de nieuwste snufjes, om de juiste hulp te bieden, die bij brand nodig is.

De brandweercommandant

Het is 1967, wanneer brandweercommandant Wim Fontein het commando overdraagt aan zijn zoon Jan Willem.

Jan Willem Fontein blijft commandant tot 1992 en wordt vervolgens opgevolgd door Sigmund Beitler. Deze laatste blijft de ‘hoogste baas’ bij de brandweer, totdat hij op 2 juli 2016 na 41 jaar trouwe dienst afscheid neemt van het brandweercorps Hoevelaken.

Stil alarm
In 1967 maakt de sirene plaats voor het zogenaamde stille alarm. Hoevelaken is erg vooruitstrevend op dat gebied. Het grote voordeel van stil alarm is, dat na een melding de brandweer al is uitgerukt, voordat het publiek in de gaten krijgt dat er brand is. Dat voorkomt hinder van in de weg staande auto’s, fietsen, of welke aard van hinder dan ook, die voor problemen kan zorgen.
De sirene, die vanwege het stille alarm komt te vervallen, wordt later in de kerktoren geplaatst om dienst te doen als sirene van de BB.

Assistentie
Tussen 1975 en 1998 assisteert de brandweer van Hoevelaken bij een aantal grote branden, zoals bij de Kruiskerk in Nijkerk (1975), de Veluwehal in Barneveld (1977), de bandenberg in Zwartebroek (1977), bij Bouwtransport in Nijkerk (1989), bij Gruno Tabak in Nijkerk (1991), de bermbranden langs de A1 op Hemelvaartsdag 1992 (met ruim 200 brandweerlieden), de BEDO in Nijkerkerveen en bij Hamstra in Putten.

Een tweede wagen
Op 13 juni 1977 krijgt Hoevelaken de beschikking over een tweede brandweerwagen, een zogenaamde manschappen- en materiaalwagen. Vanwege de ontwikkelingen in brandweerland heeft de brandweer steeds meer materiaal nodig en dus ook steeds meer ruimte. De brandweer is er namelijk niet meer alleen voor de brandbestrijding, maar ook voor hulpverlening bij ongevallen op de snelweg.

en tweede brandweerwagen vraagt om meer ruimte en die komt er ook. De gemeente heeft inmiddels een eigen gemeentewerf gekregen, waardoor de brandweer de beschikking kan krijgen over de hele kazerne aan de Meerveldlaan. Zo kan er ook meer worden geoefend op het eigen terrein.

De vele ontwikkelingen brengen met zich mee, dat de brandweer steeds meer materiaal nodig heeft. Zo krijgt Hoevelaken in 1979 voor de derde keer een nieuwe brandweerwagen, uiteraard ook nu weer toegerust met de meest moderne apparatuur. Dat blijkt nodig ook, want in de tachtiger jaren krijgt Hoevelaken te maken met een aantal grote branden. In 1982 is daar de in het voorwoord gememoreerde brand bij Gasterie De Klepperman. Verder rukt de brandweer uit voor branden bij Vulcano (1982), de Beco (1984) een woning aan de Willem Alexandreef (tweemaal dezelfde woning en 1986 en 1991) alsmede voor een busongeval op het Klaverblad (1983).

1982, brand bij De Klepperman

1982, brand bij Vulcano

1983, busongeval Klaverblad

1984, brand bij de BECO

Van verbouwing naar verhuizing

De ontwikkelingen binnen de brandweer stellen ook eisen aan de behuizing. Met grote gedrevenheid volgen de leden van de brandweer diverse cursussen en mede daarom wordt de ruimte te klein. In 1985 vindt er dan ook een grote verbouwing plaats, waarna de brandweer weer een aantal jaren vooruit kan. Echter, de ontwikkelingen gaan door en in 1997 blijkt de kazerne aan de Meerveldlaan niet meer te voldoen aan de eisen van de Inspectie voor het Brandweerwezen. Sterker nog, de kazerne wordt als onveilig bestempeld. De noodzaak voor een nieuwe kazerne wordt steeds urgenter en nog voordat de gemeente Hoevelaken wordt samengevoegd met die van Nijkerk, op 1 januari 2000, wordt het besluit genomen om Hoevelaken een nieuwe kazerne te gunnen. Deze wordt gebouwd aan De Wel en geopend in 2003. Op 2 juli 2016 wordt deze kazerne voorzien van een eigen naam: kazerne Sigmund, als eerbetoon aan Sigmund Beitler, die 41 jaar zijn beste krachten geeft aan de vrijwillige brandweer van Hoevelaken, waarvan 24 jaar als commandant.

Uit de krant van 1933

Afscheid van Sigmund beitler als commandant van de brandweer