Dodenherdenking 2023

Indrukwekkende dodenherdenking in Hoevelaken

Op indrukwekkende wijze zijn donderdagavond 4 mei de doden herdacht in Hoevelaken. Dat begon eerst met een bijeenkomst in De Stuw, waarvoor een honderdtal naar het dorpshuis waren gekomen. Zij konden onder meer luisteren naar een toespraak van Theo ten Haaf, Generaal-majoor vlieger buiten dienst, die naar verschillende landen uitgezonden is geweest. Ook had hij vanuit Defensie de leiding over de MH-17 recovery operatie. Gebaseerd op zijn eigen ervaringen ging hij in op de effecten van oorlog en het belang en het beleven van vrijheid, zowel voor ons als individu als voor onze samenleving.

Voorafgaande aan deze toespraak hield wethouder C.J. Windhouder een praatje. Stephanie Laseur sloot met het gedicht Oorlog vergeten? de gesproken woorden af. Tussendoor werd de muzikale bijdrage verzorgd door Rebecca Smit en Winnyfred Beldman, beiden op cello.

Dit jaar heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei het thema ‘Leven met oorlog’ gekozen. Dit thema is de rode draad die in Nederland door alle herdenkingen, vieringen en activiteiten loopt. Centraal staat de impact van oorlog op individuen, families en samenleving.

Onder begeleiding van piper en drummer van The Seafort Highlanders of Holland en leden van Korps Nationale Reserve vertrok de Stille Tocht vanaf De Stuw naar Park Weldam. Bezoekers van tienercentrum Blits sloten zich hierbij aan. Na de twee minuten stilte op park Weldam was er voor ieder een moment om stil te staan bij het monument.
Na de kranslegging vervolgde de stoet zijn weg via Park Weldam, Westerdorpsstraat en De Brink naar dorpshuis ‘De Stuw’, waar de stille tocht werd beëindigd.

LEVEN MET OORLOG

(4 mei Herdenking Hoevelaken 2023)

Geachte heer Windhouwer, geacht Bestuur van de Oranjevereniging, dames en heren,

Leven met oorlog? Kan dat wel? Wat voor een impact heeft oorlog op ons als individu? Op onze families? Op onze samenleving?

Mijn naam is Theo ten Haaf, ik ben Generaal-majoor vlieger buiten dienst van de Koninklijke Luchtmacht. Ik heb 43 jaar gediend bij Defensie. In mijn carrière ben ik uitgezonden geweest naar conflictgebieden in Bosnië, in Macedonië, Albanië, Irak, Afghanistan, de Oekraïne en in diverse Afrikaanse landen.

Het is 5 november 2007, ik sta op het vliegveld van Kandahar in Afghanistan en ik kijk in de laadruimte van een Nederlands C-130 Hercules transportvliegtuig.

Als ik naar binnenloop staat daar de kist, bedekt met de Nederlandse vlag. In de kist ligt Korporaal Ronald Groen, slechts 21 jaar oud, afkomstig uit Epe. Ronald is twee dagen daarvoor omgekomen toen hij met zijn voertuig op een bermbom reed. Twee van zijn collega’s raakten hierbij gewond.

In de laadruimte ontmoet ik ook de collega’s van Ronald. Collega’s die met hem het gevecht hebben meegemaakt, die hem hebben zien sneuvelen, die hun gewonde collega’s medische hulp hebben verleend. Ze hebben, sinds de aanslag 22 uur geleden, niet geslapen. Ik kijk in hun roodomrande doffe ogen die diep liggen in holle getekende gezichten. Ze staren naar iets onbekends in de verte. In militaire termen heet dit ‘the one thousand yard’ stare. Het is een blik veroorzaakt door een intense traumatische ervaring. Dat is wat oorlog met een individu doet!

Maar wat is vrijheid niet? Het is niet:

• Het oproepen tot haat en discriminatie
• Het bezoeken van politici en hun gezin met fakkels bij hun voordeur
• Het bedreigen van onze kroonprinses Amalia waardoor ze niet meer ongedwongen kan opgroeien en studeren.
• Het elkaar uitsluiten vanwege meningsverschillen.

Vrijheid is niet een samenleving van het ‘Ik, Ik, Ik’. Vrijheid is een samenleving van het ‘Wij’! Samen moeten we er aan blijven werken om onze  samenleving beter maken.

We kunnen niet wegkijken als vrijheid in het geding is. Ook niet in andere landen. En al lijkt oorlog ver weg, we kunnen er plotsklaps mee worden geconfronteerd.

Het conflict in de Donbass, Oekraïne was in 2014 voor velen van ons iets dat zich ver weg voornamelijk buiten ons gezichtsveld en buiten onze aandacht afspeelde. Op 17 juli 2014 veranderde dat ineens door het neerschieten van vlucht MH-17. Alle 298 inzittenden kwamen om, waaronder 196 Nederlanders. Van het ene op het andere moment werden ouders, kinderen, familieleden en vrienden hier in Nederland geconfronteerd met verschrikkelijk verlies van hun dierbaren daar ver weg.

Vrijheid is niet vanzelfsprekend! Is vrijheid het waard om voor te vechten? Vraag dat maar aan:

• De meisjes en vrouwen in Afghanistan die onderwijs willen, die willen studeren en die willen werken.
• De vrouwen in Iran die, ondanks repressie van het Ayatollah regiem, zonder hoofddoek op straat willen gaan en aan alle Iraniërs die zich vrij willen kunnen uiten.
• De Syrische vluchtelingen wiens ziekenhuizen, scholen en huizen meedogenloos werden gebombardeerd door de troepen van Assad en zijn Russische bondgenoot.
• De Oekraïense ontheemden die massaal hun land zijn ontvlucht als gevolg van nietsontziend en bruut Russisch geweld. Geweld dat in zijn wreedheid een beeld heeft gekregen met de World Press Photo van Iryna Kalinina. De 32 jaar oude moeder die op een brancard zwaargewond en hoogzwanger werd weggedragen na een Russische aanval op een ziekenhuis in Mariupol. Zowel Iryna als haar baby hebben het niet overleefd.
• Vraag dat maar aan de buitenlanders die uit Soedan zijn geëvacueerd toen hun leven daar werd bedreigd door een felle en nietsontziende strijd tussen twee Soedanese krijgsheren. Vraag dat maar aan de inwoners van Sudan die nog steeds met dit geweld worden geconfronteerd.

Vrijheid is niet vanzelfsprekend! Is vrijheid het waard om ervoor te vechten?

We kunnen het niet meer vragen aan voormalig onderwijzer Frans Tromp en aan Private Walter Strang.

Frans Tromp was onderwijzer aan de Schimmelpenninck van der Oye school hier in Hoevelaken. Hij had de moed om zich al vroegtijdig te verzetten tegen de Duitse bezetter. Hij werd thuis op zijn verjaardag in 1942 opgepakt. Frans was verraden en is op 24 september 1942 in Fort de Bilt, slechts 41 jaar oud, geëxecuteerd. Zijn begraafplaats was eerst onbekend en zijn nabestaanden verkeerden lange tijd hierover in onzekerheid. Later kwam er informatie dat Frans in het crematorium in Velsen anoniem is gecremeerd. Frans Tromp streed voor onze vrijheid!

Private Walter Strang was slechts 36 jaar oud toen hij hier in Hoevelaken op 19 april 1945 door een mortiergranaat sneuvelde. Als vrijwilliger had hij zich opgegeven om te vechten voor onze vrijheid! Hij stierf ver weg van zijn land Canada en slechts 9 dagen voordat er een wapenstilstand tussen de Duitsers en de Canadezen werd gesloten. Walter liet zijn vrouw Florence in Canada als weduwe achter.

Ook nu is vrijheid niet vanzelfsprekend. Sinds 24 februari 2022 is de vrijheid, onze vrijheid weer in het geding. De oorlog in de Oekraïne is geen conflict tussen Rusland en de Oekraïne alleen, het is ook onze oorlog. Waarden waarvoor we sinds de Tweede Wereldoorlog voor staan zoals het recht op zelfbeschikking, de internationale rechtsorde en humanitair oorlogsrecht worden door president Putin en zijn trawanten met voeten getreden. In hun ogen geldt uitsluitend het recht van de sterkste. We kunnen en moeten dat nooit toestaan en we moeten het stoppen voordat dit kwaad verder gaat! De aanloop naar de Tweede Wereldoorlog heeft bewezen wat er gebeurd als een agressor niet tijdig wordt gestopt.

Oekraïne verdient dan ook onze niet aflatende en blijvende steun. Ook al heeft dat negatieve effecten op ons eigen leven zoals bijvoorbeeld hogere energieprijzen en hogere inflatie. Hoe pijnlijk ook, dit valt in het niet bij de offers die de Oekraïners zelf brengen. Velen van hen, militairen en onschuldige burgers sterven voor de verdediging van hun vrijheid en indirect voor de vrijheid van ons.

Dankzij de opoffering van mensen als Frans Tromp, private Walter Strang en korporaal Ronald Groen kunnen wij hier in Nederland in vrijheid leven, kunnen we zeggen wat we willen en kunnen we naar eigen wil handelen.

Laten we ieder jaar weer mensen zoals zij herdenken. En met hen alle Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogssituaties en vredesoperaties daarna. We herdenken hen die voor de vrijheid het hoogste offer hebben gebracht. Laten wij hun offer nooit vergeten en laten wij blijven herdenken dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid is kostbaar, het is een groot goed en het is en blijft onverminderd waard om ervoor te vechten!

Ik dank u wel.