Christelijk onderwijs

….. historie vanaf 1880

Op 1 december 1993 bestaat de ‘Vereniging tot instandhouding van het Christelijk Basisonderwijs in Hoevelaken’ precies honderd jaar. Dit eeuwfeest van de vereniging is voor de bestuursleden een reden om een ‘feestje’ te vieren en door middel van een huis-aan-huis krant terug te kijken op ruim een eeuw instandhouding van het christelijk onderwijs in Hoevelaken, dat in 1880 voor het eerst de deuren opent. Het onderstaande verhaal is een samenvatting van de artikelen, die in de jubileumkrant van 1994 zijn verschenen, aangevuld met recentere berichtgevingen.
“Leer den jongen de eerste beginselen naar den eis zijns wegs; als hij oud zal geworden zijn, zal hij daarvan niet afwijken”.

Naar deze spreuk (22:6) wordt verwezen op de steen, die is ingemetseld in de muur van de Schimmelpenninck van der Oyeschool, om de herinnering levendig te houden aan de opening van de school op 1 juli 1880. Met het noemen van deze school is direct de oudste school voor christelijk onderwijs in Hoevelaken genoemd.

De voornamen van baronesse Schimmelpenninck van der Oye zijn Margaretha Cornelia (M.C.). Waarom op de herdenkingssteen de letters M.J. staan wordt aan een onderzoek onderworpen. (Zie noot onder aan deze pagina)

De Schimmelpenninck van der Oyeschool wordt opgericht door baronesse M.C. Schimmelpenninck van der Oye, geboren Van Lynden. Zij zorgt ervoor, dat de Hoevelakense kinderen vanaf de tachtiger jaren van de negentiende eeuw naast openbaar onderwijs ook christelijk onderwijs kunnen genieten.

Schimmelpenninck van der Oyeschool

Volgens de overlevering berust de oprichting van een christelijke school niet op een toevalligheid. Het verhaal gaat, dat de oprichtster van de school voor het raam van haar woning staat en buiten kinderen van het personeel zwanen ziet plagen. ‘Moeten jullie niet naar school?’, zou zij gevraagd hebben. Antwoord van de kinderen: ‘Nee, wij gaan niet naar school, want er is hier geen christelijke school’. Deze reactie moet de eerste gedachte zijn geweest tot de oprichting van een school voor christelijk onderwijs. In 1880 laat baronesse Schimmelpenninck van der Oye  op een gedeelte van haar erf Middendorp een school met twee lokalen bouwen om daar ‘onderwijs met den Bijbel’ te laten geven. In juli van dat jaar start de school, die uiteraard de naam van de barones meekrijgt, met 79 leerlingen (42 jongens en 37 meisjes). Het leerlingenaantal op de openbare school daalt daardoor sterk van 79 naar 28. Dat aantal blijft richting de eeuwwisseling naar 1900 stabiel, terwijl de christelijke school doorgroeit naar 144 leerlingen in 1895.

De Schimmelpenninck van der Oyeschool anno 2014, met links de ingang, die het gebouw in 1910 krijgt (zie foto onder).

Naar een tweede christelijke basisschool: Kyftenbeltschool

Hoevelaken is vanaf de zestiger jaren een dorp dat hard groeit. Met die groei neemt ook het aantal kinderen dat naar school moet automatisch toe. Halverwege de zestiger jaren breidt het onderwijs dan ook met twee scholen uit: één voor het openbaar onderwijs en één voor het christelijk onderwijs. De christelijke school, die de naam ‘Kyftenbeltschool’ meekrijgt, start op 24 augustus 1965 met 108 leerlingen. Het gebouw aan de Van Dedemlaan, waarin de lessen moeten gaan plaatsvinden, is echter nog niet klaar. Daarom worden de eerste maanden doorgebracht in ‘Rehoboth’, een gebouw achter de kerk. Op 18 oktober 1965 wordt het nieuwe gebouw voor de ‘Kyftenbeltschool’ officieel door burgemeester Veen geopend. J. Veerman is het eerste hoofd van deze nieuwe christelijke school, in 1976 opgevolgd door Piet van der Sluijs.

Op 23 september 1989 wint de Kyftenbeltschool het schoolkorfbaltoernooi. Rechtsachter Piet van der Sluijs.

Met de komst van de Kyftenbeltschool staat het bestuur van de ‘Vereniging tot instandhouding van het christelijk basisonderwijs in Hoevelaken’ voor een dilemma: welke kinderen mogen er op de Schimmelpenninck van der Oyeschool blijven en welke gaan naar de nieuwe Kyftenbeltschool? De Stoutenburgerlaan wordt de scheidslijn. Kinderen die ten oosten van de Stoutenburgerlaan wonen blijven op de ‘Schimmelpenninck’, kinderen aan de westzijde gaan naar de nieuwe school.

Na enkele jaren wordt de Stoutenburgerlaan als scheidslijn opgeheven, iets waar toenmalig schoolhoofd Piet van der Sluijs tevreden over is. “Mensen krijgen daardoor keuzes bij het kiezen van een school. Grenzen vervagen en dat is een goede zaak. Als Kyftenbeltschool zitten we gunstig in de middenpositie die we innemen. Onze school heeft een duidelijke link naar zowel de Eshof als de grote kerk”.

Hommersomschool

In de zestiger en zeventiger jaren krijgt Hoevelaken te maken met een bevolkingsexplosie. Tussen 1960 en 1975 neemt de bevolking met gemiddeld 7,5% per jaar toe. Dat leidt in die vijftien jaar tot een bevolkingsgroei van 2624 inwoners in 1960 naar 7176 in 1975. Die groei heeft vanzelfsprekend invloed op het onderwijsbestand in Hoevelaken en dus ook op het christelijk onderwijs. De bouw van de Kyftenbeltschool in 1965, ter ontlasting van de Schimmelpenninck van der Oyeschool, blijkt dan ook bij lange na niet voldoende. In een nieuw te bouwen wijk ten oosten van de Stoutenburgerlaan wordt daarom in 1972 aan de Dassenburcht een derde christelijke school gebouwd, die de naam Hommersomschool meekrijgt en op 15 september 1972 officieel voor het eerst de deuren opent. Een jaar eerder gaat de school echter al met 76 leerlingen van start in een noodgebouw aan de Frans Tromplaan. C. van Iperen wordt als hoofd van deze derde christelijke school aangesteld, in 1975 opgevolgd door P.W. van der Giesen. In 1986 krijgt de Hommersomschool, die zich qua identiteit richt op de Eshof, met Jan Baas en Lyda Nieboer een tweehoofdige leiding.

Van drie terug naar twee

In de eerste helft van de negentiger jaren krijgt het onderwijs in Hoevelaken te maken met een terugloop. Na de vette jaren lijken de magere jaren te zijn aangebroken. Met 120 leerlingen voor de Hommersomschool en 140 voor de Schimmelpenninck van der Oyeschool zitten twee van de drie christelijke scholen onder de opheffingsnorm, die voor Hoevelaken is vastgesteld op 142. Van drie scholen moet men terug naar twee, een hele klus voor de bestuursleden van de ‘Vereniging tot instandhouding van….’. “We realiseren ons goed, dat een complete, pijnloze oplossing niet mogelijk zal zijn, maar we hebben wel voor ogen, dat we niet in een situatie terecht willen komen, waarin we personeel moeten ontslaan”, zegt bestuurslid Dirk van de Lagemaat in 1994. “We proberen zorgvuldig met mensen om te gaan”.

Hoe zorgvuldig het bestuur ook te werk wil gaan, statutair ligt een fusie nogal moeilijk. In artikel 5 van de statuten van de “Vereniging tot …” staat vermeld, dat tenminste één van de scholen van Hervormd-Gereformeerd signatuur dient te zijn. Het bestuur moet dus uitgaan van de statuten en het geloof. “Gezien het doel van de vereniging, de instandhouding van het christelijk basisonderwijs, vermeld in artikel 3, kan het ook niet waar zijn dat je twee scholen dicht laat gaan”, zegt Van de Lagemaat. “Als bestuur gaan we dus op zoek naar een oplossing”.

De Spreng

De oplossing (lees: fusie) die er komt heet De Spreng, het samengaan van de Kyftenbeltschool en de Hommersomschool in 1994. Een ‘logische’ oplossing, zo lijkt het. Het idee ontstaat, om van de drie scholen twee levensvatbare scholen te maken. De Schimmelpenninck van der Oyeschool blijft als afspiegeling van de Hervormde kerk bestaan. De Kyftenbeltschool en de Hommersomschool worden samengevoegd als afspiegeling van De Eshof.

Jan Baas, van 1974 tot 1986 leerkracht op de Kyftenbeltschool en daarna directeur op de Hommersomschool, maakt die fusie heel doelbewust mee. “De fusie is in de beginjaren niet gemakkelijk verlopen”, zegt Baas in een vraaggesprek in 2003, wanneer hij na veertig jaar het onderwijs verlaat. “We zaten in twee gebouwen. De ouders waren constant heen en weer aan het rijden. Later zijn we in één gebouw aan de Van Dedemlaan terecht gekomen, maar ook toen heeft het tijd gekost om één school te worden. Het had een paar jaar tijd nodig om van twee culturen een eenheid te maken.”

Als naam voor de gefuseerde school wordt gekozen voor ‘De Spreng’, dat ‘bron’ betekent. Jan Baas wordt van die fusieschool in 1994 uiteindelijk de eindverantwoordelijke. “We waren met z’n drieën voor één directieplaats, want de functie van adjunct was op de Kyftenbeltschool beschermd. Piet van der Sluis, Lyda Nieboer en ik waren kandidaat. Lyda Nieboer trok zich terug. Via een sollicitatieprocedure ben ik directeur geworden. Voor Piet van der Sluis was dat een stap terug, maar ik moet zeggen, hij heeft dat heel sportief opgevat. Tot aan zijn afscheid is hij een prettige collega gebleven”

2014

Anno 2014 maakt de Schimmelpenninck van der Oyeschool deel uit van de Stichting Hervormde Scholen De Drieslag. Binnen deze Stichting bieden hervormde scholen in Barneveld, De Glind, Terschuur en Hoevelaken een geïntegreerde leerlijn aan van 0-12 jaar, door onderwijs en kinderopvang binnen de scholen te combineren. Scholen van De Drieslag zijn open scholen voor ouders en verzorgers die bewust kiezen voor Christelijk onderwijs.

De Schimmelpenninck van der Oyeschool anno 2014

Basisschool De Spreng gaat inmiddels door het leven als kindcentrum De Spreng, waarbij de school de naam als volgt uitlegt op hun eigen website: Een ‘spreng’ is een Veluws woord voor bron, van waaruit water zomaar uit de grond borrelt. Vooral in de buurt van Apeldoorn zijn nog veel sprengen te vinden. Een van de betekenissen van het Engelse woord ‘spring’ is ook bron. Aangezien Hoevelaken wel ‘de Poort van de Veluwe’ wordt genoemd, is besloten het Kindcentrum de naam ‘De Spreng’ mee te geven. In het logo van het Kindcentrum is water verwerkt. Verder heeft het woord bron uiteraard ook zijn symbolische betekenis. De Spreng is voor kinderen ‘een bron van informatie’ en de kennis die kinderen hier opdoen komt uit ‘betrouwbare bron’. Maar De Spreng is ook een christelijke school die God als bron van alle leven ziet.

Van de overige scholen voor christelijk onderwijs zullen z.s.m. ook foto’s worden geplaatst.

Tijdens het jubileum van meester Jansen maken de leerlingen muziek. De ‘fanfare’ van de Schimmelpenninck van der Oyeschool heeft zelfs een eigen vaandel.

Noot, behorende bij de eerste foto op deze pagina: De letters M.J. kunnen staan voor Margaretha Jacoba, de namen die behoren bij baronesse Schimmelpenninck van der Oye, geboren op 8 april 1864. Deze baronesse trouwt in juni 1885 met de toenmalige burgemeester S.A.K. baron van Nagell. In 1890 wordt dit echtpaar ingeschreven in Warnsveld, waar Van Nagell in 1889 burgemeester wordt.
Blijft ongewis, waarom de letters van de toen 16 jarige baronesse op de tegel staan.